maandag 24 december 2012

Wie wilde WieWasWie ook alweer?

Logo van WieWasWie
Onder genealogen zullen dit jaar maar weinig onderwerpen zo vaak aangeroerd zijn als het wel en vooral het wee van WieWasWie. Ook aan het einde van het jaar, nu er vooral wordt teruggekeken, neemt deze opvolger van Genlias een zeer prominente plaats in.

Laten we er geen doekjes om winden: op drie terreinen stelt WieWasWie, niet alleen vergeleken met wat had gekund, maar zelfs ten opzichte van wat er al is, nogal teleur.
In de eerste plaats de zoekfunctionaliteit. Er is al veel over gezegd, dus dat zal ik niet allemaal herhalen. Feit is dat de basale zoekfunctionaliteit van Genlias gewoon een stuk beter is dan die van WieWasWie. Maar eerlijk is eerlijk: de functionaliteit van zoeken op een onderdeel van een naam ("bevat") of op een beroep is bij Genlias niet mogelijk. Toch zijn deze extra mogelijkheden geen volwaardige vervanging voor het kunnen zoeken op twee personen (waarvoor men bij WieWasWie moet gaan betalen).
In de tweede plaats het kunnen toevoegen van een stamboom. De meeste genealogen hebben hun grote tot zeer grote genealogische verbanden al in het ene of het andere genealogische programma vastgelegd, zodat ze uitsluitend iets aan deze functionaliteit van WieWasWie zouden hebben wanneer de mogelijkheid werd geboden tot het importeren van een eigen stamboom. Dit is echter niet mogelijk. Wie in WieWasWie een stamboom wil bijhouden, moet bij nul beginnen. Wanneer je dan deze functionaliteit dan ook nog eens vergelijkt met wat een open source programma als Aldfaer biedt, is de kans dat hier een gebruiker blij mee is ongeveer nul. Kortom, de stamboomfunctionaliteit van WieWasWie is helaas een klassiek voorbeeld niet nadenken en toch doen en dus van weggegooid geld.
In de derde en zeker niet in de laatste plaats de beschikbaarheid van scans. In plaats van een landelijk dekkende verzameldatabase, waarin alle beschikbare scans verzameld zijn, wordt WieWasWie op zijn best een mager doorgeefluik naar de eigen databases van de deelnemende archieven, die vervolgens zelf besluiten of scans geld kosten en zo ja, hoeveel. Een betalende gebruiker van WieWasWie wordt op dezelfde manier behandeld als een willekeurige voorbijganger. Een mogelijk lichtpuntje hierbij is dat de scans die via FamilySearch beschikbaar zijn, dat wellicht ook blijven. Daarmee houden de genealogen die weten waarnaar ze moeten zoeken misschien de beschikking over deze waardevolle bron.

Uiteraard is het lastig om een groep gemeentelijke en regionale archieven op een lijn te krijgen en te houden. Ieder heeft zijn eigen aandachtspunten, zijn eigen publiek, de wensen en voorkeuren van de eigen medewerkers en laten we ook niet vergeten een eigen verdienmodel. Zo is de positie van het archief van Amsterdam heel anders dat die van het Streekarchief Bommelerwaard. Je ziet dat eveneens op provinciaal niveau: de site van het Gelders Archief is immers geen schim van AlleGroningers.
Nu weet ik als automatiseerder dat dit ook iets te kort door de bocht is. De hoeveelheid mensen en dus de hoeveelheid data die moet kunnen worden doorzocht voor AlleGroningers is vele malen kleiner dan die van een landelijke site, zodat ook de software daarop moet worden toegesneden. Wat dat betreft heeft men bij WieWasWie ook in enige mate zelf het wiel moeten uitvinden.

Waaraan het volgens mij werkelijk heeft ontbroken is regie. De ontwikkelgroep van WieWasWie is op zijn best een kort samenwerkingsverband geweest, nooit een organisatie met werkelijk mandaat. Dit gaf en geeft de deelnemende archieven een grote vrijheid om - als het eindresultaat ze niet 100% bevalt - zich alsnog terug te trekken op de eigen stellingen, zonder dat dat consequenties heeft.
De overheid heeft hier een enorme kans gemist.
Iets vergelijkbaars heeft zich voorgedaan in de wereld van de Waterschappen. Gezamenlijk een regieorganisatie oprichten maar als het erop aankomt als individuele deelnemers keiharde oppositie voeren tegen die gezamenlijke organisatie. Ook daar is het gevolg de verspilling van miljoenen euro's.

Gedurende het proces is nog veel meer schade aangericht. De vrijwilligers, waarvan inmiddels zo ongeveer elke organisatie afhankelijk is geworden, zijn door slechte communicatie (te weinig en meestal onduidelijk) en gebrek aan bereidheid tot luisteren van WieWasWie vervreemd.
Het betalen voor genealogische gegevens op zichzelf kan geen bezwaar zijn: iedere genealoog kan immers de kosten van een bezoek aan een archief afwegen tegen de kosten van het inzien of zelfs downloaden van een aantal scans. Het bijkomende punt is echter dat de gegevens waarvan WieWasWie gebruik maakt al deels door vrijwilligers zijn ingevoerd. Het is buitengewoon onverteerbaar om straks te moeten betalen voor gegevens die zonder jouw medewerking niets eens beschikbaar waren geweest!
Die vrijwilligers hebben uiteraard niet stilgezeten. Kijk maar eens naar VeleHanden en stel vast dat door dergelijke initiatieven de inspanningen van de vrijwilligers meteen en naar rato beloond worden. Door de grote mate van keuze is het bovendien leuk om te doen.

Wie wilde WieWasWie ook alweer? De gezamenlijk archieven? Zij hebben het schip verlaten. Het CBG dan? Ondanks de positief klinkende uitspraken vanuit bijvoorbeeld de NGV heb ik de indruk dat men hier meer tegen wil en dank dan uit overtuiging ingestapt is.
Vanaf 1 januari gaat het dan gebeuren. Wie er op zit te wachten? Niemand, zo vrees ik.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten